Voor het derde jaar op rij verscheen onlangs de Monitor gemeentelijke zorginkoop. Dit rapport brengt nauwkeurig in beeld op welke wijze gemeenten de zorgtaken die voortvloeien uit de Wmo 2015 en de Jeugdwet per 1-1-2020 hebben uitbesteed.
Compleet beeld
Het onderzoek dekt 92% van de gemeentelijke contracten voor de Wmo-maatwerkvoorzieningen, en voor jeugdhulp maar liefst 99% van de individuele voorzieningen van alle 355 gemeenten. Hiermee geeft dit onderzoek een nagenoeg compleet beeld van de gemeentelijke keuzes in de inkoop van ondersteuning.Resultaten Monitor Gemeentelijke Zorginkoop 2020
Hieronder een beknopte samenvatting van het meer dan 60 pagina's tellende rapport.
Afsplitsingen en samenvoegingen in samenwerkingsverbanden
Bij de inkoop van Wmo-maatwerkvoorzieningen is de stabilisatie in gemeentelijke inkoopsamenwerkingsverbanden sinds 2019 doorgezet. Hoewel er ieder jaar wijzigingen in samenwerkingsverbanden voorkomen, is er geen sprake meer van versplintering – in 2020 zijn
verbanden gemiddeld zelfs iets groter geworden.
Maatwerk per zorgvorm middels gedifferentieerde inkoop
Gemeenten die op hetzelfde moment Wmo of jeugdhulp aanbesteden, passen voor verschillende zorgvormen verschillende procedures toe. De zorgvormen zijn dan in verschillende percelen of verschillende aanbestedingen ingedeeld. Gemeenten houden op deze wijze rekening met verschillende marktomstandigheden per zorgvorm of deelsector. Deze differentiatie maakt het ook mogelijk om verschillende doelen, uitgangspunten en voorwaarden te stellen voor verschillende zorgvormen
Open house aanzienlijk percentage gehanteerde instrumenten
Het aandeel ‘expliciete’ open house, waarbij gemeenten de inkoop als open house bestempelen, komt bij de Wmo in zowel 2020 als 2019 boven de 50% uit. Bij de inkoop van jeugdhulp lijkt de open house procedure eerder te zijn omarmd.
Een hernieuwde tendens richting selectieve inkoopprocedures
Hoewel het aandeel ‘expliciete’ open house instrumenten nog steeds toeneemt, is bij de overheidsopdrachten een duidelijke stijging zichtbaar van het aantal selectieve procedures.
Bekostigingsvormen: ontwikkelingen zichtbaar in Wmo-inkoop
Tot 2020 hanteerden gemeenten ieder jaar de verschillende bekostigingsvormen in ongeveer eenzelfde verhouding. Inspanningsgerichte bekostiging voerde daarbij de boventoon, waarbij ongeveer een derde van de Wmo-diensten outputgericht werd bekostigd. In 2020 is daarin een verschuiving zichtbaar. Waar outputgerichte bekostiging nog een derde betreft, is er een flinke keldering zichtbaar in de inzet van inspanningsgerichte bekostiging bij de nieuwe inkoop van Wmodiensten. Gemeenten hanteren aanzienlijk meer dan in eerdere jaren een taakgerichte of gemengde bekostigingsvorm.
Ingangsdatum na 1 januari van het desbetreffende jaar
Sinds de decentralisatie was de standaard om nieuwe overeenkomsten in te laten gaan per 1 januari van het desbetreffende jaar. Meer en meer wordt hier echter van afgeweken, soms bewust – en soms gedwongen door de situatie.
Looptijd contracten neemt toe
Uit een analyse van de contractduur komt naar voren dat over de jaren heen de maximale looptijd van jeugdhulpcontracten flink is toegenomen. Waar in 2018 20% van de contracten een maximale looptijd had van meer dan 6 jaar, betreft dit percentage in 2020 62% Deze trend is tevens zichtbaar bij de Wmo, maar minder uitgesproken. Ook bij de Wmo is er vaker sprake van een zeer lange looptijd. Met name het aandeel contracten met looptijden van 9 toto 12 jaar is toegenomen.
Onderhandelingsprocedure sociaal domein (OSD)
Enkele gemeenten hanteren voor de overeenkomsten per 2020 een inkoopprocedure die nog niet eerder is waargenomen in het sociaal domein. Gemeenten geven daarbij aan dat zij gebruik maken van de ruimte die de SAS-procedure hen biedt en scharen de procedure hieronder. De procedure bevat elementen uit verscheidende inkoopprocedures die in de Aanbestedingswet 2012 worden beschreven, maar volgt niet volledig de stappen die de wet voorschrijft binnen de procedures. Hiermee lijken gemeenten vooruit te lopen op de door de minister van VWS beoogde wetswijziging, die de mogelijkheid moet bieden om een beperkte groep zorgaanbieders te selecteren waarmee via onderhandeling overeenkomsten worden afgesloten.
Selectiecriteria
Met de intrede van de OSD (zie hierboven) heeft ook het hanteren van selectiecriteria een plek gekregen in de inkoop van sociale diensten. Bij de onderhandelingsprocedure sociaal domein worden echter selectiecriteria gehanteerd om een schifting te maken in de potentiele dialoogpartners. Alle gemeenten stellen kwaliteitseisen in de selectiecriteria, geschiktheidseisen, en/of gunningscriteria bij de inkoop van jeugdhulp. Daarentegen zijn bij de inkoop van Wmo-diensten in 21% van de overeenkomsten de eisen in deze secties enkel financieel van aard.
