De coronacrisis heeft overduidelijk gemaakt welke risico’s zijn verbonden aan maximale uitbesteding naar lagelonenlanden aan de andere kant van de wereld tezamen met just in time-leveringen. Toeleveringsketens en productielijnen vielen stil. Nevi organiseerde met kennispartner SOLVINT een webinar waarin vooral vooruit werd gekeken. Vertrekpunt is dat deze crisis kansen biedt voor procurement en supply (chain) management. In het webinar ging Manu Matthyssens van SOLVINT in op de kansen die liggen op vier terreinen: toeleveringsketens, toeleveranciers, informatie en leiderschap.
‘De hoogconjunctuur van de afgelopen jaren heeft bedrijven lui gemaakt’, aldus Manu Matthyssens. De coronacrisis heeft in één klap duidelijk gemaakt welke risico’s zijn verbonden aan een businessmodel dat is gebaseerd op maximale uitbesteding naar lagelonenlanden tezamen met just in time-leveringen. Complete toeleveringsketens vielen stil. Door een gebrek aan helder inzicht in ketens was het onduidelijk waar de toeleveringsproblemen precies zaten. Er is maar één keten, maar de drie hoofdspelers zijn in silo’s georganiseerd: procurement en supply chain management, operations en verkoop en marketing hebben sterk uiteenlopende agenda’s en zijn niet goed verbonden. De coronacrisis biedt de kans om tot goed geïntegreerd end to end supply chain management te komen. Daarbij moeten drie actiepunten op de agenda staan, benadrukte Matthyssens: actuele informatie, goede communicatie en sterke relaties met cruciale toeleveranciers.
Samen ketens in beeld brengen
Het belang van laatstgenoemde punt blijkt haarscherp in deze crisis. De leveranciers die een goede relatie hebben met hun afnemers, helpen hun klanten door de crisis. Door alles op alles te zetten om toch te kunnen leveren. Aan de andere kant lieten zij klanten die geen customer of choice waren, zakken als een baksteen. Met grote gevolgen voor die afnemers… Het is zaak om te weten waar in de keten waarde wordt toegevoegd, waar kosten worden gemaakt en waar de grootste risico’s liggen. Iedereen kan daar vandaag mee beginnen door de keten te visualiseren in een zogenoemde ‘brown paper sessie’. Op een groot vel papier plak je samen met de primaire belanghebbenden (waaronder bij voorkeur óók de toeleverancier) van zo’n end to end keten post its. Welke schakels zijn er? Hoe belangrijk en hoe risicovol zijn die schakels? Zo’n analyse leert je bijvoorbeeld dat de onderdelen of ingrediënten van een ogenschijnlijk eenvoudig product uit 20 landen komen, in drie continenten. Bijkomend voordeel van een gemeenschappelijke sessie om een keten in kaart te brengen is dat meestal ook duidelijk wordt waar sprake is van verspilling.
Single source suppliers onder de loep
De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt wat de risico’s zijn van sourcing in lage lonen landen aan de andere kant van de wereld. Matthyssens liet tijdens het webinar een plaatje zien waarin landen waarin maakbedrijven inkopen staan gepositioneerd op basis van de kracht van de toeleveringsketen en de mate van politieke stabiliteit. Opvallend is dan dat landen in Oost-Europa opvallend goed scoren: betrouwbare ketens en politieke stabiliteit. Geen wonder dan ook dat inmiddels onder meer de modernste auto- en meubelfabrieken ter wereld daar zijn te vinden. Op dit moment is near shoring nog geen massale beweging. Vaststaat echter wel dat er vele bedrijven zijn die het overwegen en de mogelijkheden nu onderzoeken.
Bedrijven zouden volgens Matthyssens niet alleen een reality check moeten doen op de regio(‘s) waar ze inkopen, maar ook op hun single source suppliers. Veel bedrijven zijn voor bepaalde ingrediënten, onderdelen of componenten afhankelijk van één leverancier. In die gevallen zou er een contingenyplan moeten zijn. Hoe goed ken je die leverancier en de markt(en) waarin hij opereert? Investeer dus in marktinformatie en de relatie met vooral de single source suppliers, is het toekomstgerichte advies van Matthyssens.
Een control tower voor datamanagement
Procurement en supply (chain) management zijn datagedreven professies. De kunst is echter om van data informatie te maken. En vervolgens van informatie tot kennis te komen waarmee goed beslissingen kunnen worden genomen. ‘Data zijn er genoeg, maar informatie te weinig’, constateerde Matthyssens. Hij maakte de vergelijking met een verkeerstoren. Het is zaak om voor supply (chain) management te komen tot een ‘control tower’ voor datamanagement. Het uiteindelijke doel is om op basis van informatie scenario’s te ontwikkelen voor bijvoorbeeld het geval een single source toeleverancier omvalt, of nog erger een keten compleet stilvalt. Voor inkoopprofessionals is dat nu nog een brug te ver, zo bleek tijdens het seminar. Bijna niemand heeft rampenscenario’s klaarliggen.
Een ander soort leiderschap
Juist een crisis vraagt om leiderschap. Inkoopprofessionals hebben dat leiderschap getoond, door alles op alles te zetten om toeleveringen veilig te stellen. Matthyssens ging echter in op een ander soort leiderschap. Een goed geïntegreerde keten van toeleveranciers, productie tot en met eindklant vraagt om iemand die over de silo’s heen kan kijken. Zijn of haar focus ligt primair op de buitenwereld, op het voortdurend verkennen van ontwikkelingen en mogelijkheden. Zo iemand is de chief supply chain officer die de complete waardeketen overziet en alle schakels weet te verbinden, met één doel: duurzaam concurrentievoordeel realiseren.
Aan het slot van het webinar deed Matthyssens de oproep om te leren van deze diepe crisis. Waardecreatie begint met het verkrijgen van diepgaand inzicht in ketens. Waar zitten de risico’s, en vooral, waar liggen kansen? Dit is dan ook het ideale moment om met het management in gesprek te gaan over supply (chain) management 2.0.
Manu Matthyssens is tevens docent van de nieuwe Leergang Inkopen in de Industrie en FMCG die 29 september van start gaat. De Engelstalige variant Procurement Program for Industry and FMCG start op 6 oktober.