Nieuws
De mate van competitie bij inkooptrajecten
Het is voor organisaties belangrijk dat er voldoende keuze is uit mogelijke leveranciers tijdens een inkooptraject. Nevi en hoogleraar Fredo Schotanus van het Utrecht University Centre for Public Procurement (UUCePP) hebben een enquête uitgezet over de mate van competitie die overheden én bedrijven ervaren als zij inkopen.
Over het geheel gezien wordt significant minder vaak competitie ervaren door overheden vergeleken met bedrijven, én de ervaren competitie neemt er significant sterker af. Fredo Schotanus, hoogleraar Publieke Inkoop, herkent de trend: ‘Meerdere studies wezen er al op dat competitie voor overheidsopdrachten aan het afnemen is, maar we wisten nog niet zo goed of dit anders zou zijn vergeleken met het bedrijfsleven.’
Effecten voor organisaties
Vooralsnog geeft ongeveer een kwart van de respondenten aan dat zij (heel) weinig competitie ervaren. Echter, meer dan de helft van de respondenten ervaart dat competitie aan het afnemen is. De afname van competitie kan mogelijk negatieve gevolgen gaan hebben, zoals hogere prijzen, verminderde kwaliteit, minder innovatie, beperktere keuzevrijheid en er kunnen monopolieposities ontstaan. Respondenten geven aan dat dit komt door onder andere capaciteitsproblemen, fusies, overnames, wetgeving en de wijze van inkopen. ‘We zitten in een trend, het probleem wordt nog niet als heel groot ervaren, maar de ontwikkelingen gaan de verkeerde kant op’ aldus Marlijn Caspers, Manager Maatschappelijke Programma’s Nevi.
Een afname van competitie kan ook positieve kanten met zich meebrengen, zoals vernieuwende leveranciers die toetreden, meer marktconsultaties en betere offerte-aanvragen. Het is hoe dan ook belangrijk voor inkoopprofessionals om proactief te blijven in hun marktbenadering en strategische keuzes te maken om negatieve gevolgen van verminderde competitie te mitigeren. Marlijn Caspers: ‘De toenemende duurzaamheidseisen door bijvoorbeeld de CSRD vormen een risico op afnemende competitie als deze eisen klakkeloos worden doorgezet naar leveranciers.’ Als er sprake is van een geleidelijke overgang naar een verkopersmarkt in bepaalde sectoren, dan vraagt dit om een andere inkoopaanpak.
Maatregelen: anders inkopen
Dit zien we ook terug in de maatregelen die respondenten noemen om te weinig competitie tegen te gaan. Voorbeelden hiervan zijn een actieve marktbenadering, het ‘verkopen’ van inkoop, meer marktonderzoek, en beter relatiebeheer. Langlopende en flexibele contracten worden ingezet om contracten aantrekkelijker te maken en de samenwerking te verbeteren. Inkoopstrategieën worden aangepast door collectieve inkoop of juist kleinschaligere inkoop, vereenvoudiging van procedures, en het stellen van realistische eisen. Ook worden aanpassingen gedaan in risico-allocatie en hogere tenderkostenvergoedingen.
De resultaten van het onderzoek zijn voorgelegd aan leveranciers uit diverse sectoren die vaak inschrijven op inkooptrajecten. Zij benadrukken onder meer dat het niet de inkoper, maar de verkoper is, die bepaalt of een inkooptraject wel of niet aantrekkelijk is om aan mee te doen. Marlijn Caspers: ‘Nevi pleit dan ook voor de inzet van meer stakeholderdialoog en focus op samenwerking in de keten.’
Het product is toegevoegd