Het onderzoek van Kwink naar de rechtsbescherming van marktpartijen bij het inschrijven op aanbestedingen heeft het nodige stof doen opwaaien. Zo blijkt dat de bouwsector zich zo goed als kansloos voelt bij de rechter als het gaat om tendergeschillen. Ook is er een enorme kloof tussen aanbestedende diensten en inschrijvers (wij-zij denken). Ondernemers zijn bovendien terughoudend in het aan de kaak stellen van onjuistheden, uit angst als klager te boek te staan of omdat zij denken dat dit toch geen nut heeft.
Bizob, stichting RIJK en Nevi pleiten voor een lokale oplossing om tendergeschillen sneller en beter op te lossen. Dicht op de praktijk. In samenwerking met Bouwend Nederland is de mogelijkheid onderzocht tot het laten aansluiten van marktpartijen aan de gemeentelijke klachtencommissies voor inkoop en aanbesteden.
Snel, onafhankelijk en deskundig
Het beoogde succes van een lokale klachtencommissie is dat zij een snel, onafhankelijk en deskundig advies kunnen geven. Snel, doordat de commissie dicht op het geschil zit. De belangen zijn hierdoor makkelijker in kaart te brengen en er hoeven geen stukken heen en weer gezonden te worden naar een derde partij, die zich dan weer moet inlezen en inleven in de lokale setting. Als partijen samen aan tafel zitten kan er bovendien veel makkelijker worden geschakeld.
Onafhankelijk, doordat er zowel vanuit de opdrachtgevende als opdrachtnemende kant een partij in de commissie zit. Om belangenverstrengeling te voorkomen is een uitruil met andere regio’s mogelijk. Deskundig, doordat beoordelaars met kennis van aanbesteden én beoordelaars met kennis van het betreffende vakgebied en de betreffende markt (bijv. ICT of infra) samen een advies geven.
Lokaal organiseren
Er zijn volop mogelijkheden voor aanbieders om hun recht te halen. Maar uit het onderzoek van Kwink blijkt toch dat dit niet voldoende is. Schiet de civiele rechter tekort, met alle mogelijke rechtsmiddelen, zoals opschorting, heraanbesteding of vernietiging van het contract? Of de Commissie van AanbestedingsExperts (CvAE) bij wie de animo voor melding van klachten niet hoog is? Bizob, Nevi en Stichting Rijk zijn van mening dat het probleem meer in de afstand tot het primaire proces ligt. Aanbieders willen snel verhaal halen bij de overheid waar ze de opdracht willen uitvoeren. Ze willen kort op het proces zitten. Naar de rechter, de CvAE of een arbitragecommissie levert vertraging en juridisch gedoe op en is daarmee veel minder effectief en aansprekend dan geschillenbeslechting lokaal.
Volgende stap in Beter aanbesteden
Al eerder organiseerden Bizob en Bouwend Nederland, in het kader van de actieagenda Beter aanbesteden, dialogen tussen de bouwsector en de overheid rondom het verbeteren van de samenwerking en het creëren van onderling vertrouwen. Ook daar bleek het betrekken van een marktpartij goed te werken, bijvoorbeeld door een bestek te laten tegengelezen door een adviserende marktpartij (die vervolgens zelf niet inschrijft op de aanbesteding). Het betrekken van een marktpartij in de gemeentelijke klachtencommissie is een logische volgende stap en draagt bij aan een professionele werkwijze en het verkleinen van de kloof tussen aanbestedende diensten en inschrijvende partijen.
Van klachtenloket naar martkinformatieloket
In de toekomst kunnen de klachtencommissies expanderen tot marktinformatieloketten. Deze marktinformatielokketten zullen het bedrijfsleven actief uitnodigen om feedback te geven op de inkooptrajecten die in de markt worden gezet. Daarmee krijgen ze een functie gericht op de algehele verbetering van een ingezette aanbesteding, ook wat betreft doelmatigheid.
Beoogde resultaat
Met directies vanuit Bouwend Nederland wordt nu gekeken waar en wanneer de eerste pilots kunnen starten. De verwachting is dat door het opzetten van lokale klachtenloketten waarbij de aanbieders nauw betrokken zijn, er een einde komt aan het wij-zij denken. Door wederzijds begrip in combinatie met het verhogen van de professionaliteit bij aanbestedende diensten en inschrijvers, zal er eindelijk een duurzame oplossingen komen.