Medio 2018 heeft de Tweede Kamer een aantal moties aangenomen om de rechtsbescherming bij aanbesteden in brede zin te onderzoeken. Ook is de evaluatie van de Commissie van Aanbestedingsexperts (CvAE) onderdeel van het onderzoek. Voor dit onderzoek heeft Nevi Publiek haar achterban (leden en niet-leden) gestimuleerd aan de evaluatie mee te werken en hebben wij onze reactie gestuurd. Onze insteek loopt behoorlijk in de pas met de beleidsvoornemens van het ministerie, en biedt hier en daar een verrrijking in termen van verbinden van de lokale 'klachtencommissie' en de CvAE.
Reactie Nevi Publiek op rechtsbescherming aan staatssecretaris Keijzer
Het verbeteren van de aanbestedingspraktijk zit wat Nevi betreft in de toepassing en niet in de regels. Door ook vanuit de inschrijvende kant de nadruk te leggen op de regels, lijkt overheidsinkoop steeds meer een vak van juristen. Daarom zetten we in op professionalisering door:
- het lokale klachtenloket van aanbestedende diensten centraal te stellen
- te leren van elkaar
- ook marktpartijen als klankbord te gebruiken
De reactie van Nevi Publiek op rechtsbescherming valt daarmee in twee lijnen uiteen. De eerste gaat over de toekomst van de CvAE. De tweede over de rechtsbescherming van zowel opdrachtnemers als opdrachtgevers. Hieronder een samenvatting:
Focus CvAE op professionalisering lokale klachtenloketten
Ondanks alle inzet van de CvAE en de door hen ingezette experts, zien wij nog onvoldoende doorwerking van de uitgebrachte adviezen in de dagelijkse aanbestedingspraktijk. Doorwerking in de zin van het direct toepassen in een lopende aanbesteding waar de klacht betrekking op heeft, én doorwerking in bredere zin: het interpreteren, analyseren en toepassen van de adviezen door aanbesteders in hun eigen aanbestedingspraktijk. Niet alleen rechtmatig maar zeker ook qua doelmatigheid én qua professionaliteit van aanbesteder of inschrijver. De uitgebrachte adviezen dragen daardoor onvoldoende bij aan (het professionaliseren van) de aanbestedingspraktijk.
Nevi Publiek is voorstander van het zo dicht mogelijk bij de aanbestedingspraktijk afhandelen van klachten (en vragen). Dat kan doordat de CvAE de lokale klachtenlokketten (ook die bijvoorbeeld in een inkoopsamenwerking zijn ondergebracht) helpt bij het meer uniform inrichten en door het opzetten van een community van klachtenloketmanagers. Ook zouden de experts van de CvAE lokaal ingezet moeten kunnen worden voor adviezen. De CvAE en haar experts richten zich hiermee dan primair op het professionaliseren van het eerste loket in de keten van klachtenafhandeling.
Door op deze manier de loketten in te richten, kunnen klachtenlokketten hopelijk meer “marktinformatieloketten” worden.
Voorzieningenrechter niet in beleidsvrijheid van aanbesteders laten treden
Wij zijn van mening dat het bestaande stelsel voldoende bescherming biedt voor zowel opdrachtnemers áls opdrachtgevers en dus is Nevi geen voorstander van een zwaardere bevoegdheid van de CvAE.
Bij de inkoopfunctie van de overheid hoort het verkrijgen van maatschappelijke waarde voorop te staan (value for taxpayers’ money). En, in tegenstelling tot wat vaak lijkt in de media, dat doen inkopers heel vaak met succes. Voor overheidsinkopers is de dagelijkse opdracht om de primaire doelen van de organisatie én zeker ook de maatschappelijke en politieke doelen uit bijvoorbeeld een coalitieakkoord te realiseren. Professioneel opdrachtgeverschap vanuit de organisatie is daarbij essentieel.
Uiteraard dient de toetsing bij een hoger beroep zeer professioneel te gebeuren en zou één aanbestedingskamer bij een bepaalde rechtbank mogelijke willekeur verkleinen. Die rechtbank kan (net als nu) de gunning terugdraaien waarmee de ondernemer niet alleen “klager” wordt, maar ook een partij waarvan de rechten echt zijn geschonden.
Tot slot vindt Nevi dat de invoering van een onafhankelijk toezichthouder verder verkend moet worden. Een toezichthouder die ook op eigen initiatief (al dan niet aangespoord door inschrijvers) onderzoek kan doen naar individuele aanbestedingen, niet louter op rechtmatigheid, maar juist op doelmatigheid en maatschappelijke waarde.
Meer over de Nevi standpunten Professioneel Opdrachtgeverschap
Aanvulling op deze berichtgeving:
- de brief van staatssecretaris Mona Keijzer aan de Tweede Kamer (12 juli 2019) - of lees het samenvattende nieuwsbericht
- rol Klachtencommissie aanbesteden uitgehold: Rechter krijgt monopolie op tendergeschil (nieuwsitem Cobouw, 19 juli 2019)