Ingenieurs botsen consequent met Rijkswaterstaat (RWS) over Best Value-planstudies voor nieuwe projecten. De uitwerking rammelt en dat leidt tot wantrouwen, machtsvertoon en overschrijding van budgetten.
De frustraties en klachten over de ingenieurscontracten liep afgelopen jaren zo hoog op dat bureau Significant onderzoek deed in opdracht van RWS. Op basis van vijf planstudies is een reeks van wanklanken en klachten boven tafel gekomen. Daarbij hebben alle grote ingenieursbureaus hun zegje mogen doen.
Ongewenste bijeffecten
Het gaat vooral mis in de uitvoering, waarbij ook de aanbesteding al zorgt voor een reeks van ongewenste bijeffecten en prikkels.
De samenwerking verloopt moeizaam door verschillende rolopvatting en gebrek aan vertrouwen, windt Significant er geen doekjes om. Het gevolg is eindeloze discussies over de scope van het project en gedoe over het risicomanagement.
Risico’s als takenlijst
“Het risicomanagement blijkt een beladen onderdeel”, concluderen de onderzoekers. “Ingenieursbureaus ervoeren dat het risicomanagement soms door RWS werd misbruikt om een vorm van sturing te hebben op de ingenieurs. Het risicodossier wordt dan meer als takenlijst gebruikt.” Het vergde dan ook enorme inspanning om de soms meer dan 100 risico’s consequent bij te houden.
Minimale interpretatie opdracht
Bovendien is de tenderfase zo opgezet dat ingenieurs consequent uitgaan van een minimale interpretatie van de opdracht. Ook dat botst in de praktijk. Tegenspraak en voluit kritiek spuien in de voorfase wordt ontmoedigd omdat dat de kansen op een opdracht verkleint. Dus houden de ingenieurs deels wijselijk hun mond en wordt capaciteit niet ten volle benut. Overigens bleek bij alle vijf planstudies sprake van behoorlijke budgetoverschrijdingen. “Gemiddeld betreft de overschrijding 64 procent van de inschrijfsom of 48 procent van het plafondbedrag.”
Aanpak heroverwogen
Positief is wel dat ondanks de stroeve verhoudingen vier van de vijf planstudies zich ontwikkelden tot concrete bouwopdrachten. De onderzoekers hebben ook ervaren dat alle partijen grote openheid hebben gegeven en de wil hebben uitgesproken om tot oplossingen te komen.
Eind september komen RWS en brancheorganisaties bijeen om de aanpak te heroverwegen en aan te passen. RWS ziet geen aanleiding om de Best Value-aanpak helemaal te schrappen en volhardt in het systeem van kansen en risico’s waarbij de beste partij bij de opdracht wordt gezocht.
Best Value staat als een huis
“De filosofie staat als een huis, maar de methodiek blijft in ontwikkeling”, redeneert de opdrachtgever. Directeur Grote Projecten Jessie van der Linden van RWS is optimistisch over de kans van slagen om de samenwerking weer constructief te laten verlopen. “Het onderzoek bevestigt veel van de signalen die wij al eerder kregen van marktpartijen. Met deze uitkomst hebben we iets in handen om verder mee aan de slag te gaan.”
Concrete bevindingen Best Value-onderzoek RWS
Enkele bevindingen:
- Samenwerking tussen RWS en de ingenieursbureaus verloopt moeizaam door verschillen in rolopvatting, rolvastheid en gebrek aan vertrouwen.
- Risicomanagement wordt door geen van de partijen als effectief ervaren.
- Verschil van inzicht over het contract met scopediscussies tot gevolg.
- Verschil in informatiepositie en belangen maakt de praktijk van planstudieprojecten te ingewikkeld voor RWS om ingenieursbureaus inhoudelijk de ruimte te geven en voor ingenieursbureaus deze ruimte te pakken.
- Verschillende toepassing van het Best Value-instrumentarium.
- Kansendossier wordt als positief ervaren, maar wel met kanttekeningen
Meer weten over Best Value Procurement? Lees ook de whitepaper ‘De 7 nieuwste inzichten in Best Value’