Het onderwerp integriteit leeft. Vanzelfsprekend al jaren onder de inkoopprofessionals, maar na diverse berichtgeving in de media ook zeker bij de politiek en het management. Los van wetgeving, is binnen diverse publieke organisaties integriteit stevig verankerd in eigen beleid en soms zelfs in de uitvoering bij een speciaal Bureau Integriteit. Integriteit is vooral een kwestie van doen en handelen binnen bestaande kaders en regels. Toch geven kaders en regels niet voor iedere situatie een oplossing en dient juist ook een Inkoopprofessional in de geest hiervan te handelen.
Integriteit en Inkoop, een goedgeregelde wedstrijd
Met de toename van social media blijkt dat iedereen elkaar wel ergens van kent, dat alle informatie openbaar op straat ligt en dat ook iedereen daar dan vervolgens een mening over heeft. Wat 20 jaar geleden nog normaal werd gevonden, blijkt vandaag de dag onacceptabel. Denk daarbij aan het aannemen van geschenken, het wederzijds gunnen (reciprociteit) maar ook aan “ontduiken” van aanbestedingsprocedures.
Publieke inkoop behoort een goed geregelde wedstrijd op het speelveld van vraag en aanbod te zijn. Maar hoe kun je dit spel zo organiseren dat het optimaal volgens de regels gespeeld kan worden zonder dat er enige schijn van belangenverstrengeling speelt, voorinformatie wordt verstrekt of voorkeuren voor bepaalde producten of leveranciers zijn.
Inkoop en aanbesteden is over dit soort zaken de laatste tijd veel in het nieuws, jammer genoeg te vaak naar aanleiding van negatieve publiciteit zoals een aantal ZEMBLA uitzendingen. En dan blijkt steeds weer dat de inkoopregels weliswaar helder zijn maar dat deze wel op 50 verschillende manieren kunnen worden geïnterpreteerd en toegepast. Hoezo de regels zijn zwart-wit?!
Wie zegt dat integriteit geen sexy onderwerp is?
Aangezien zowel Inkoop als Integriteit maatwerk maar bovenal mensenwerk is, is dit een onderwerp waarbij het creëren van bewustwording en het stimuleren van openheid (bespreekbaar maken) het uitgangspunt moet zijn. Iemand zal immers vaak onbewust “niet integer” handelen vanuit onwetendheid, onzekerheid of gewoonte. Bij enige twijfel is de beste aanpak dus vooral de situatie bespreekbaar maken, luisteren en begrip tonen, de situatie bezien vanuit één of meerdere (andere) kanten, met elkaar hierover het gesprek of de discussie aangaan en daarna met elkaar een oordeel te vormen.
Vanuit NEVI is in samenwerking met de G4 gemeenten (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht) het idee ontstaan om deze aanpak van integriteit onder de aandacht te brengen bij de publieke inkoopprofessionals. Het onderwerp wordt nu vaak als ‘zwaar’ ervaren maar moet volgens dit team met deze aanpak juist als leuk en uitdagend worden ervaren. Hoezo is integriteit niet sexy?
De integriteitswaaier met 8 tips
In plaats van het schrijven van nieuw of aanvullend integriteitsbeleid heeft de G4 en NEVI 8 tips opgesteld voor publieke inkoopprofessionals om integer te handelen. Het doel daarvan is bewustwording te genereren, openheid te creëren, complementair/aanvullend op eigen codes te zijn, het gesprek aan te gaan en iedereen die iets met de inkoopfunctie te maken heeft hierin te voorzien! Om deze tips onder de aandacht te brengen, is er door dit team in zowel 2015 als 2016 de workshop “Integer handelen; zwart-wit of 50 tinten grijs” gegeven op het NEVI-PIANOo congres. In groepjes zijn hier inkoop- en integriteitsdilemma’s besproken aan de hand van het Integriteitskwartet dat ontwikkeld is door de gemeente Den Haag. De centrale vraag was daarbij telkens: wat zou jij doen in een bepaalde situatie?
Om de publieke inkoopprofessionals te stimuleren binnen hun eigen organisatie ook aan de slag te gaan met integriteit en daar bewustwording te creëren, is door de G4 in samenwerking met de NEVI een gadget ontwikkeld in de vorm van een waaier met daarop de 8 tips. Deze waaier kan bijvoorbeeld bij de start van een aanbestedingstraject onder de aandacht worden gebracht bij de deelnemers van een aanbestedingsteam.
Ook de integriteitswaaier ontvangen? Neem contact op met mc@nevi.nl
Nicole Scholten (Gemeente Amsterdam)
Mylène Blok (Gemeente Den Haag)
Melanie Noordergraaf (Gemeente Rotterdam)
Aletta Peelen (Gemeente Utrecht)
Karin van IJsselmuide (NEVI)