Nederlandse industrie voert productie verder op

Het aantal nieuwe orders groeit nog steeds, maar in een trager tempo dan in de voorgaande maand. De groei van het aantal nieuwe exportorders is nagenoeg stilgevallen. Mogelijk hangt dat samen met de Amerikaanse invoerheffingen, die voor veel producten zijn vastgesteld op 15 procent. Voor staal en aluminium geldt zelfs een tarief van 50 procent.

Gelukkig maakten de Europese Commissie en het Witte Huis op donderdag 22 augustus bekend dat het tarief van 50 procent op staal en aluminium pas zal gelden vanaf een bepaald quotum. Niettemin kunnen de tarieven druk zetten op de export naar de Verenigde Staten van staal en bijvoorbeeld machines. Ook de export naar Duitsland van bijvoorbeeld auto-onderdelen staat vermoedelijk onder druk. Chipmachines en farmaceutische producten zijn vooralsnog uitgezonderd, maar het is mogelijk dat president Donald Trump voor deze sectoren nog met afzonderlijke tarieven komt. Wel is met de Europese Unie afgesproken dat deze tarieven niet hoger zullen worden dan 15 procent.

De onzekere geopolitieke situatie en de invoerheffingen drukken waarschijnlijk de investeringen. Toch duidt de Nevi Inkoopmanagersindex op groei van de bedrijvigheid. Ook neemt de werkgelegenheid toe in een behoorlijk tempo, wat sinds eind 2022 niet is voorgekomen.

ASML bespaart kosten

Mogelijk groeit de bedrijvigheid dankzij groei van de chipmarkt, al klinken bij toeleveranciers van ASML ook andere geluiden. Sommige leveranciers zeggen te kampen met een behoorlijke daling van de orders van de chipmachinefabrikant uit Veldhoven. Met name de vraag naar oudere machines valt tegen, aldus een van ASML’s leveranciers. Vermoedelijk profiteren ASML’s nieuwste machines meer van de groeiende vraag naar geavanceerde chips voor het gebruik in datacenters voor AI-toepassingen. Oudere chipmachines worden bijvoorbeeld toegepast voor de productie van chips voor de auto-industrie, die last heeft van de handelsoorlog. Het vierde kwartaal of volgend jaar zou de markt kunnen verbeteren, aldus een inkoopmanager.

Anderzijds is het ook niet ondenkbaar dat de vraag naar oudere machines meevalt, maar dat ASML de eigen voorraden beperkt om de winstgevendheid op te schroeven. In het verleden is het vaker voorgekomen dat toeleveranciers klaagden over dalende orders, en achteraf bleek dat ASML toch meer machines had afgeleverd bij klanten.

Toeleveranciers kunnen ook hinder ondervinden van ASML’s ambitieuze doelstellingen wat betreft kostenreductie in de komende jaren. Veel leveranciers zijn bezig met het opnieuw ontwerpen van onderdelen van ASML-machines om deze tegen aanzienlijk lagere kosten te kunnen produceren. Ook wordt geprobeerd de chipmachines meer modulair te ontwerpen, waardoor onderdelen van bestaande machines eenvoudig kunnen worden vervangen.

Defensie-industrie groeit onder de radar

Bij een aantal ondernemingen is overcapaciteit ontstaan, die in elk geval deels wordt opgevuld door investeringen in productiecapaciteit voor de defensie-industrie. Het gaat daarbij veelal om leegstaande fabriekshallen waarin nieuwe productielijnen worden ingericht. Zo is VDL in de oude Nedcar-fabriek in Born lijnen voor defensie aan het bouwen. Ook enkele hoogtechnologische ondernemingen zijn aan het investeren. Onder andere de machine-industrie en dienstverleners die zich bezighouden met installatie kunnen daarvan profiteren. De defensie-industrie is dus onder de radar aan het groeien.

Op de korte termijn blijft het herstel van de industrie onzeker. De invoerheffingen van president Trump drukken de Europese export, ook in bijvoorbeeld de chemische industrie. Daarnaast heeft bijvoorbeeld de chemische industrie last van toenemende concurrentie uit China, dat producten moeilijker kwijt kan op de Amerikaanse markt. De onzekere geopolitieke situatie kan ook investeringen onder druk zetten. Anderzijds kunnen overheidsinvesteringen in defensie en infrastructuur de komende jaren de industrie stimuleren.