Nederlandse industrie nog niet uit de problemen

Deze kleine verbetering bevestigt onze verwachting dat de industriële productie ongeveer de bodem heeft bereikt en in de loop van dit jaar geleidelijk kan herstellen. In 2023, na een paar jaar van snelle groei, daalde de Nederlandse industriële productie met 7,7 procent, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het was de grootste afname van de productie sinds 2009 toen een min van 8,7 procent werd gemeten. 

De productie van de machine-industrie daalde vorig jaar met 17 procent, maar lag uiteindelijk wel nog steeds hoger dan in 2021. Bovendien lijkt het erop dat de vraag begint te verbeteren, want zwaargewicht ASML rapporteerde een sterk herstel van de nieuwe orders in het laatste kwartaal van 2023.

De situatie lijkt ernstiger voor energie-intensieve branches, zoals de chemische industrie (-13 procent productie in 2023) en de basismetaalindustrie (-20 procent). Ondernemers luiden al sinds 2022 de noodklok en inmiddels maakt ook een groeiend aantal beleidsmakers zich zorgen over de toekomst van deze energie-intensieve industrieën in Europa. Afgelopen maand uitte ook Isabel Schnabel, bestuurder van de Europese Centrale Bank, haar zorgen. Zij merkte op dat de hoge energieprijzen, veroorzaakt door de Russische invasie van Oekraïne, de concurrentiepositie van bedrijven in de Europese Unie (EU) aantasten. Voor industriële bedrijven in de EU zijn de elektriciteitsprijzen zelfs drie keer zo hoog als in de Verenigde Staten en twee keer zo hoog als in China. Dat ondermijnt de van oudsher sterke positie van de eurozone in deze industrieën, zo merkte Schnabel op. Zij raadt aan de groene transitie te versnellen, wat gezien de problemen met onder andere netcongestie makkelijker is gezegd dan gedaan.

In elk geval zijn de gasprijzen in februari verder gedaald, wat het leed van hoge energieprijzen toch wat verzacht. De vraag naar energie-intensieve producten zou wat kunnen verbeteren, ook doordat veel afnemers daarvan in 2023 overtollige voorraden hebben afgebouwd. Het lijkt echter onwaarschijnlijk dat de energie-intensieve industriële branches op korte of middellange termijn geheel zullen herstellen, gezien de druk op de concurrentiepositie van Europa.